barmaq

barmaq
is.
1. İnsanın və bəzi heyvanların əl və ayaqlarının qurtaracağındakı beş mütəhərrik üzvdən hər biri. Baş barmaq. Şəhadət barmağı. Orta barmaq. Adsız barmaq. Çeçələ barmaq. Barmaqlarının ucunda (yavaşca, ayaqlarının altını yerə vurmadan). // Əlcəkdə barmaq keçirilən yer.
2. Maşın və mexanizmlərin milə oxşar girdə hissəsi – detalı. // Ümumiyyətlə, barmağa oxşayan hər şey.
3. Təkərlərin dəndənəsindən çənbərinə qədər uzanan çubuqların hər biri.
4. Məhəccər, sürahi ağacı.
5. Yaba və şananın hər bir dişi, ucu.
6. Barmaq uzunluğunda, barmaq boyda. <Kərim baba> çubuğun ortasından iki barmaq qədər kəsib, üstünü götürdü. A. Ş.. // Adətən «bir», «bircə» sözləri ilə – azacıq, çox az, çox kiçik, çox xırda, bir tikə. Beləcə Mahmud bircə barmaq kağız tapmaq fikri ilə yan-yörəsinə baxa-baxa su başına çatdı. Ə. Ə.. // Qatı bir mayeyə batırıldıqda bir barmağın aldığı miqdar. Bir barmaq doşab. – <Qaymaqdan> bir barmaq yediyi üçün Nadiri döyürlər, söyürlər. . M. C..
7. Şeirdə: heca ölçüsü, misralardakı hecaların sayına əsaslanan ölçü.
8. dan. Çalğıçının əsas musiqi melodiyasına uyğun olaraq əlavə etdiyi ahəng. // Simli musiqi alətində (tar, kamança, saz və s.) çalan müəyyən ifaçının işlətdiyi və yalnız ona xas olan xırda musiqi ibarələri. Müxtəlif növlü çalğı alətlərində birgə çalmağa başladıqda, hər çalğıçı öz musiqi alətinin xüsusiyyətlərindən asılı olaraq, həm də öz bacarığını daha qabarıq surətdə nümayiş etdirmək üçün çalınan musiqinin əsas melodiyası ilə həmahəng olan yeni «guşələr», «xallar», «barmaqlar» əlavə etməyə çalışmışdır. Ə. Bədəlbəyli. Barmağı yatmamaq – çalmağı öyrənə bilməmək, çalğı alətində ahəngi tuta bilməmək. <Tələbə:> Getdim girdim tar dərnəyinə, tar çalmağa da barmağım yatmadı. Qant..
9. Tənək, nar və s. bu kimi kolların, yaxud çiçəklərin şitil çubuğu.
◊ Barmağı dişində – heyrət içində, matməəttəl. Barmağı olmaq – əli olmaq, xəbəri olmaq, bir işin gizli iştirakçısı olmaq (adətən mənfi mənada). Bu işdə yəqin onun da barmağı var. Barmağına dolamaq – ustalıqla aldatmaq, tovlamaq, ələ salmaq, oynatmaq, sarımaq. Barmağını dişləmək – nə isə bir şey yadına düşərək fikrə getmək; anlamaq, duymaq, başa düşmək. Nəriman barmağını dişlədi, əli ilə başına vurdu. M. C.. Mən barmağımı dişlədim, anamın qolundan tutub içəri apardım. İ. İbrahimov. Barmaq silkələmək – hədələmək, qorxutmaq. Barmaq uzatmaq – başqasının işinə qarışmaq. Barmaq yeri – bəhanə, girəvə. Barmaqla göstər(il)mək – məşhur olmaq, tanınmaq, adı çıxmaq (yaxşılıqda, ya pislikdə). Bütün kənddə Nazlını barmaqla göstərirdilər. M. İ.. Barmaqla sayılmaq – çox az şey haqqında. Onunçun da indiyədək bizlərdə cürət eləyib ələ qələm alanlar barmaqla sayılıbdır. C. M.. Beş barmağı kimi tanımaq – çox yaxşı tanımaq, bilmək, bələd olmaq, təfərrüatına qədər bilmək. <Mahmud xan:> Mən adamlarımı beş barmağım kimi tanıyıram. M. S. O.. barmaq-barmaq, zərf Az-az, kiçik hissələrlə, hissə-hissə. Barmaq-barmaq oğurlayan, qarış-qarış oğurladar. (Məsəl).

Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. 2009.

Игры ⚽ Поможем решить контрольную работу

Look at other dictionaries:

  • bənan — ə. barmaq, barmağın ucu …   Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti

  • ənmilə — ə. barmaq ucu …   Klassik Azərbaycan ədəbiyyatında islənən ərəb və fars sözləri lüğəti

  • barmaqcıq — «Barmaq»dan kiç …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • adsız — sif. 1. Adı olmayan. Adsız ada. Adsız yerlər. // Adı məlum olmayan. Deyir yana yana adsız bir cisim: Günəş haqqımızı tapdayır bizim! M. Araz. 2. Şöhrəti, adı sanı olmayan, tanınmayan. İgid cavanlar bəxtini burada sınar, adsızlar burada ad… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • bir — say. 1. 1 rəqəmi ilə işarə olunan sayın adı, miqdar saylarının ilk vahidi. Üçdən bir çıxmaq. Beşin üstünə bir gəlmək. // Miqdarca tək. Bir cilddən ibarət kitab. 2. Zərf mənasında. Bir yerdə, birgə, birlikdə. Çörəyi bir yedik. 3. Sif. mənasında.… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • orta — 1. is. Bir şeyin kənarlarından, uclarından az çox bərabər dərəcədə aralı olan yer; bir şeyin mərkəzi. Kəndin ortası. – Otağın ortasında bir soba vardı. S. H.. Dördkünc həyətin ortasında dördkünc bir bağça, bağçanın ortasında yenə dördkünc bir… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • qulaq — is. 1. İnsan və heyvanlarda eşitmə orqanı. Qulağı ağrımaq. Qulaq həkimi. – Nəvəsi onun . . burnundan, qulağından yapışır, boğazının altını qıdıqlayır. M. Rz.. 2. Qulaqları örtmək üçün papağın yanlarından sallanan hissəsi. Papağın qulaqlarını… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • Turkisch — Die Turksprachen – auch türkische Sprachen oder Türksprachen – bilden eine in Eurasien weit verbreitete Sprachfamilie von rund 40 relativ eng verwandten Sprachen mit etwa 150 Mio. muttersprachlichen Sprechern (bis zu 180 Mio. mit Zweitsprechern) …   Deutsch Wikipedia

  • Turkische Sprachen — Die Turksprachen – auch türkische Sprachen oder Türksprachen – bilden eine in Eurasien weit verbreitete Sprachfamilie von rund 40 relativ eng verwandten Sprachen mit etwa 150 Mio. muttersprachlichen Sprechern (bis zu 180 Mio. mit Zweitsprechern) …   Deutsch Wikipedia

  • Turksprache — Die Turksprachen – auch türkische Sprachen oder Türksprachen – bilden eine in Eurasien weit verbreitete Sprachfamilie von rund 40 relativ eng verwandten Sprachen mit etwa 150 Mio. muttersprachlichen Sprechern (bis zu 180 Mio. mit Zweitsprechern) …   Deutsch Wikipedia

Share the article and excerpts

Direct link
Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”